|
Adwent
Adwent
jest początkiem nowego roku liturgicznego w Kościele
katolickim. Słowo „adwent” pochodzi od łacińskiego
"adventus" i oznacza przyjście. Dla starożytnych
rzymian słowo to oznaczało oficjalny przyjazd cezara.
Dla chrześcijan oznacza radosny czas
przygotowania na przyjście Pana, a więc przygotowanie
do Bożego Narodzenia, gdy wspomina się pierwsze
przyjście Syna Bożego na ziemię i oznacza
radosne oczekiwanie na ponowne Jego przyjścia na ziemię. Od
czasów papieża Grzegorza Wielkiego (540-604) Adwent
obejmuje cztery niedziele przed Bożym Narodzeniem i
jest liturgicznym przygotowaniem na przyjście
Chrystusa. Adwent we współczesnej liturgii ma nie
tylko przygotować wiernych do świąt Bożego
Narodzenia, ale powinien mieć wymiar eschatologiczny
oraz skłaniać do wybiegania myślą w przyszłość,
kiedy Syn Boży przyjdzie po raz drugi - na Sądzie
Ostatecznym. W tym też celu Kościół prowadzi
rekolekcje adwentowe, kończące się zazwyczaj
sakramentem pokuty, czyli pojednania się z Bogiem oraz
z ludźmi, którym została wyrządzona krzywda.
Adwent
rozpoczyna kolejny rok liturgiczny i obejmuje 4 kolejne
tygodnie począwszy od pierwszej niedzieli po uroczystości
Chrystusa Króla, do pierwszych nieszporów Bożego
Narodzenia. Przygotowując się na przyjście Chrystusa,
podejmujemy szereg działa, zwłaszcza w dziedzinie
naszego ducha.
Główne
postacie adwentu: Najświętsza Maryja Panna,
Patronka adwentowego czuwania; prorok Izajasz
zapowiadający przyjście Zbawiciela i św. Jan
Chrzciciel, który bezpośrednio przygotowywał lud
na spotkanie Mesjasza, wzywają nas do do
prostowania Chrystusowi ścieżek w naszym sercu.
|
|
Boże
Narodzenie
Okres
Bożego narodzenia zaczyna się od I Nieszporów
uroczystości Narodzenia Pańskiego (wieczorem 24
grudnia) i trwa do niedzieli Chrztu Pańskiego
(niedzieli po Objawieniu Pańskim). Uroczystość
Narodzenia Pańskiego ma własną oktawę - jest jakby
"przedłużona" na 8 kolejnych dni (do dnia 1
stycznia włącznie). Niedziela między 2 a 5 stycznia
to II Niedziela po Narodzeniu Pańskim. 6 stycznia
obchodzi się uroczystość Objawienia Pańskiego.
Niedziela po tym święcie to święto Chrztu Pańskiego,
które kończy okres Narodzenia Pańskiego.
Boże
Narodzenie
oznacza, że Jezus Syn Boży, który zawsze był Bogiem,
stał się w czasie człowiekiem, narodził się z Maryi
Panny, aby umrzeć na krzyżu dla naszego zbawienia, aby
swoją męką i śmiercią przebłagać swojego Ojca za
grzech Adama i Ewy i grzechy wszystkich ludzi. Punktem
szczytowym przeżyć w naszych domach jest wigilia Bożego
Narodzenia, która posiada swoją bardzo bogatą liturgię.
Samo słowo wigilia pochodzi z języka łacińskiego słowa
vigilare oznaczającego czuwanie, straż nocną. Taki był
dawny zwyczaj kultywowany w Kościele, że poprzedniego
dnia przed ważnymi uroczystościami obowiązywał post
i wspólne oczekiwanie wyrażające się poprzez modlitwę.
Dzisiaj uczta wigilijna ma charakter rodzinny, zaprasza
się na nią tych, którzy mieszkają samotnie.
Rozpoczyna się, gdy na niebie ukaże się pierwsza
gwiazda, na pamiątkę tej betlejemskiej, którą, gdy
ujrzeli Mędrcy "bardzo się uradowali". Uczta
ma charakter religijny, o czym świadczy wspólna
modlitwa na jej rozpoczęcie i zakończenie. Wigilię
rozpoczyna się ona odczytaniem słów ewangelii według
świętego Łukasza opisujących narodziny Jezusa
Chrystusa w stajence betlejemskiej(Łk 2, 1-20). Ważną
częścią tej wieczerzy jest obrzęd łamania się opłatkiem,
typowo polski, ale znany też poza granicami naszego
kraju. Nie jest jasne pochodzenie tego zwyczaju, który
nawiązuje do pierwotnej nazwy Mszy świętej fractio
panis, czyli łamanie chleba. Sam wygląd opłatka jest
zbliżony do chleba używanego w czasie Mszy świętej,
od którego różni się jedynie prostokątnym kształtem.
|
|
Wielki Post
Okres
Wielkiego Postu jest zaproszeniem do podjęcia
osobistego wysiłku, pokonywania własnych wad, zwrócenia
większej uwagi na potrzeby otaczających nas ludzi i do
duchowego wzrostu, który pomoże nam jak najlepiej przeżyć
Święta Wielkanocne. Przypominają o tym słowa jednej
z prefacji tego czasu: "pozwalasz Twoim wiernym
co roku z oczyszczoną duszą radośnie oczekiwać Świąt
Wielkanocnych, aby gorliwie oddając się modlitwie i
dziełom miłosierdzia przez uczestnictwo w sakramentach
odrodzenia osiągnęli pełnię dziecięctwa Bożego".
Post, we wszystkich stosujących go religiach, ułatwia
spotkanie z łaską Boga, uczy dyscypliny wewnętrznej i
opanowania pragnień. Zalecane w tym okresie akty miłosierdzia
(np. jałmużna) pozwalają żyć na co dzień
przykazaniem miłości bliźniego
i wspomagać potrzebujących.
Wielki
Post trwa 40 dni i rozpoczyna się zawsze w Środę
Popielcową. Jej data zależy od daty uroczystości
Zmartwychwstania Pańskiego. W Środę Popielcową kapłani
na znak pokuty i umartwienia posypują nasze głowy
popiołem. Do dobrego przeżycia tego czasu pomagają
nam modlitwa, post i jałmużna. W niedziele Wielkiego
Postu odprawiane są Gorzkie Żale, a w piątki - nabożeństwa
Drogi Krzyżowej. W tym okresie w liturgii nie odmawia
się hymnu "Chwała na wysokości Bogu",
"Ciebie, Boże, chwalimy" oraz aklamacji
"Alleluja".
Wspomnienia obowiązkowe, przypadające w czasie
Wielkiego Postu, można obchodzić jedynie jako
wspomnienia dowolne.
Do
okresu Wielkiego Postu nie wlicza się sześciu
niedziel, będących - jak w ciągu całego roku -
bardziej radosnymi wspomnieniami Zmartwychwstania.
Ostatnia niedziela Wielkiego Postu jest nazywana
Niedzielą Męki Pańskiej. Rozpoczyna ona okres
Wielkiego Postu - czasu bezpośrednio poprzedzającego
Święte Triduum Paschalne - święta wielkanocne.
Wielki Post kończy się w Wielki Czwartek przed
sprawowaną wieczorem Mszą Wieczerzy Pańskiej. Wtedy
to rozpoczyna się Triduum Paschalne. Ma swoje centrum w
najbardziej uroczystej z liturgii - liturgii Wigilii
Paschalnej w Wielką Noc, a kończy II Nieszporami
uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego.
Te trzy dni stanowią jeden wspólny obchód
liturgiczny; żadna z liturgii tych dni nie kończy się
błogosławieństwem czy rozesłaniem. Kościół w sposób
szczególny trwa w tym czasie przy Chrystusie,
kontemplując tajemnicę Jego męki, śmierci i zwycięskiego
powstania z martwych. Święta wielkanocne trwają więc
od wieczora Wielkiego Czwartku (!).
|
|
Okres Wielkanocny
Niedziela
Zmartwychwstania Pańskiego jest obchodem ruchomym.
Wyznacza się ją na pierwszą niedzielę po pierwszej
wiosennej pełni księżyca (przypada ona około 21
marca). Stanowi ona I Niedzielę Wielkanocną. Przez
kolejnych 8 dni trwa oktawa uroczystości
Zmartwychwstania. Jej ostatnim dniem jest II Niedziela
Wielkanocna, czyli Miłosierdzia Bożego. Dni oktawy mają
rangę uroczystości Pańskich.
Przez 50 dni po uroczystości Zmartwychwstania trwa
Okres Wielkanocny, w którym Kościół raduje się ze
zwycięstwa Chrystusa. W kościele obok ołtarza stoi
paschał, baranek wielkanocny, figura Jezusa
Zmartwychwstałego oraz krzyż z czerwoną stułą.
Czterdziestego dnia po Zmartwychwstaniu Pańskim, zawsze
w czwartek, obchodzi się uroczystość Wniebowstąpienia
Pańskiego. W Polsce od 2003 r. jest ona przeniesiona na
następującą po tym czwartku niedzielę - a więc na
VII Niedzielę Wielkanocną. Dni powszednie po tej
uroczystości aż do następnej soboty włącznie
stanowią czas przygotowania i oczekiwania na Zesłanie
Ducha Świętego - Pięćdziesiątnicę.
Ta
uroczystość kończy Okres Wielkanocny. Nowy kalendarz
liturgiczny mówi: „Pięćdziesiąt dni, jakie upływają
od Wielkanocy do Niedzieli Zesłania Ducha Świętego,
winny być obchodzone w radości i weselu jako jeden
dzień świąteczny, owszem, jako jedna wielka
niedziela". Symbolicznym znakiem okresu
wielkanocnego jest świeca paschalna, która w czasie
tych pięćdziesięciu dni stoi na oczach wiernych, w
pobliżu ołtarza.
Dni powszednie od poniedziałku po II Niedzieli
Wielkanocnej do soboty przed uroczystością Zesłania
Ducha Świętego włącznie przyjmują wszystkie obchody
liturgiczne wyższej rangi (wspomnienia dowolne i obowiązkowe,
święta i uroczystości). W ciągu tych 50 dni radości
przypada wiele ważnych świąt i uroczystości.
Niedziele okresu wielkanocnego są uroczystościami
Paschy.
W
niedziele Wielkanocy pierwsze czytania biblijne wzięte
są z Dziejów Apostolskich dlatego, że opisują one życie
Kościoła po Zmartwychwstaniu Chrystusa. Drugie
czytania ułożone są w cykl trzyletni: w roku A wzięte
są z Pierwszego Listu św. Piotra, w roku B z
pierwszego Listu św. Jana Apostoła, w roku C z
Apokalipsy. Teksty te najlepiej odpowiadają okresowi
Wielkanocy, jej radości płynącej z wiary i mocnej
nadziei. Czytania ewangeliczne wyjęte są z Ewangelii
według św. Jana. Mówią one o ukazywaniu się
Zmartwychwstałego Pana, o Dobrym Pasterzu, o odejściu
Chrystusa do Ojca i o Zesłaniu Ducha Świętego.
Zgodnie z przekazem Dziejów Apostolskich, uroczystość
Wniebowstąpienia Pańskiego przypada czterdziestego
dnia po Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego. Historia
liturgii zna tę uroczystość od IV w. Dni powszednie
po Wniebowstąpieniu
Pańskim przygotowują wiernych na przyjęcie Ducha Świętego
(nowenna). Czytania liturgiczne w tym czasie zawierają
opis obietnicy zesłania Ducha Świętego.
Uroczystość Zesłania Ducha Świętego jest
liturgicznym obchodem wydarzenia zbawczego, które według
Dziejów Apostolskich (2,1) zbiegło się z żydowskim
obchodem Zielonych Świąt.
|
|
Okres zwykły
Okres
Zwykły, zwany też „ czasem w ciągu roku” – łac.
tempus per annum, obejmuje trzydzieści trzy lub
trzydzieści cztery tygodnie w ciągu cyklu rocznego.
Rozdzielony jest niejako na dwie części: pierwsza z
nich rozpoczyna się w poniedziałek po Niedzieli Chrztu
Pańskiego i trwa do wtorku przed Środą Popielcową, a
druga trwa od poniedziałku po Zesłaniu Ducha Świętego
i kończy przed I Nieszporami 1 niedzieli Adwentu. W księgach
liturgicznych teksty, a zwłaszcza czytania opracowane są
na 34 tygodnie. W wypadku gdy okres ten ma 33 tygodnie,
wówczas w mszale i brewiarzu opuszcza się teksty
jednego tygodnia zaraz po Zielonych Świętach, aby
zachować teksty ostatniego tygodnia Okresu Zwykłego,
ponieważ mówią one o rzeczach ostatecznych i
harmonizują z końcem roku liturgicznego, będącego
symbolem końca świata. Każda niedziela zwykła w ciągu
roku ma swoje własne oblicze, wynikające z tekstów
liturgicznych, podkreślających jedno z wydarzeń
zbawczych, jedną z prawd objawionych czy też jedną z
zasad moralnych.
W
Okresie Zwykłym jesteśmy szczególnie zaproszeni do pójścia
za Jezusem w swoim życiu, które staje się w ten sposób
włączone w historię zbawienia. Liturgiczny Okres Zwykły
powinien być dla nas czasem szczególnego zaangażowania
w służbę Ewangelii, winien nas prowadzić do otwarcia
się na drugiego człowieka. W komentarzach
liturgicznych często podkreśla się, że człowiek w
tym okresie pielgrzymuje do swego ostatecznego celu.
|
Cykl roku liturgicznego przedstawiony jest na rysunku.
|
|
|
Powyższy obrazek możesz mieć w formacie jpg o wymiarach
2505x1855 - ściągnij
(498 KB)
|
|
|